قانون اساسی ورئیس جمهور

نگاهی دقیق و آهسته بر مواد مربوط به ریاست جمهوری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ما را با گوشه ها و زاویه هایی از این مقوله مهم آشنا می سازد که در نگاه سطحی و پرشتاب ایام، دچار کدورت و مسامحه گردیده اند. اسلام دموکراتیک و دموکراسی اسلامی پدیده ای بود که با وقوع انقلاب اسلامی ایران در قاموس سیاسی نمایان گردید و طرح یک نظام سیاسی دینی متکی بر آراء عمومی پی افکنده شد. اما اکنون که مردم ایران تجربه مسئولیت پنجمین رئیس جمهور کشورشان را پشت سر گذاشته اند، گویی که با دقت و حوصله بیشتری به ششمین رئیس جمهور خود می اندیشند و تنوع نامزدهای احتمالی آینده برای احراز این مسئولیت انعکاس پیش روی داشتن تحولاتی تازه است. نوشتار حاضر، ابعاد شکلی و محتوایی مقوله ریاست جمهوری را از منظر قانون اساسی مورد توجه قرار داده است. طبق اصل صدوسیزده قانون اساسی، پس از مقام رهبری رئیس جمهور عالیترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیما به رهبری مربوط می شود برعهده دارد. به این ترتیب رئیس جمهور به عنوان دومین مقام رسمی کشور، ریاست قوه مجریه را برعهده دارد اما این ریاست تمامی امور اجرایی کشور را شامل نمی شود بلکه امور اجرایی واقع در حوزه اقتدارات و اختیارات رهبری از شمول ریاست جمهوری خارج است. بااینکه درخصوص قوه مجریه کشور ما بسیاری از اصطلاحات مربوط به قوانین اساسی مغرب زمین به کار رفته است، اما این اصطلاحات به لحاظ معنا و مفهوم با اصل این اصطلاحات در غرب تفاوت بنیادی دارند؛ درواقع قوه مجریه ما نه در قالب قوه مجریه ریاستی جای می گیرد و نه شکل قوه مجریه پارلمانی را دارد، بلکه قوه مجریه ای است که اقتدار رهبری در رأس همه مسائل قرار دارد، اما درعین حال رئیس جمهور با جلب نظر رهبری از وظایف و اختیارات وسیعی برخوردار است و این وظایف تا به آن حد پیش می رود که امکان دارد با تفویض مقام رهبری بخشی از اقتدارات آن مقام را هم دربرگیرد. بیش ا ز چهل اصل[1]قانون اساسی به تبیین اعمال قوه مجریه از طرف رئیس جمهور مربوط می شود و بسیاری از دیگر اصول قانون اساسی نیز از لحاظ اجرا در حوزه مواظبت، پاسداری و مسئولیت رئیس جمهور قرار دارند. مسئولیتی که درخصوص اجرای قانون اساسی بر عهده رئیس جمهور گذاشته شده است، تمام یکصدوهفتادوهفت اصل قانون اساسی را دربرمی گیرد. در اصلاحات سال1368 قانون اساسی، وظیفه تنظیم روابط قوای سه گانه که قبلا به عهده رئیس جمهور بود، جزو مسئولیتهای مقام رهبری واقع شد، اما بااین وجود رئیس جمهور به طورمستقیم مسئول همه امور اجرایی است که به وسیله وزیران یا معاونان او به انجام می رسد. وظایف رئیس جمهور در قانون اساسی ذکر گردیده است اما جزئیات کار و روشهای عملی به شخصیت، تواناییها، استعداد و تفکر رئیس جمهور منتخب بستگی دارد. درواقع اهمیت انتخاب از جانب ملت در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز از همین جا معلوم می گردد؛ چون رئیس جمهور است که باید مصالح و منافع ملت و مملکت را در جزء جزء مسائل اجرایی کشور در نظر گیرد و وزرای کارآمد و مناسب را برگزیند و سازماندهی نماید و در تایید لوایح، پشتیبانی اکثریت نمایندگان مجلس را به همراه داشته باشد. برطبق اصل اول قانون اساسی، حکومت ایران، جمهوری اسلامی است و برابر اصل ششم این قانون، در جمهوری اسلامی ایران امور کشور باید به اتکاء آراء عمومی و از راه انتخابات اداره شود. مطابق اصل صدوچهارده، رئیس جمهور برای مدت چهارسال با رای مستقیم مردم انتخاب می شود. به موجب اصل صدوشانزده، نامزدهای ریاست جمهوری باید قبل از شروع انتخابات آمادگی خود را رسما اعلام کنند. نحوه برگزاری انتخابات را قانون معین می کند. طبق اصل صدونوزده، انتخاب رئیس جمهور جدید باید حداقل یک ماه پیش از پایان دوره ریاست جمهوری قبلی انجام شده باشد و در اصل صدوهیجده تصریح شده است که «مسئولیت نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری بر عهده شورای نگهبان است» و به موجب اصل صدوهفده رئیس جمهور با اکثریت مطلق آراء شرکت کنندگان انتخاب می شود. اما هرگاه در دوره نخست هیچ یک از نامزدها چنین اکثریتی را به دست نیاوردند، روز جمعه هفته بعد برای بار دوم رای گیری خواهد شد. در دور دوم تنها دو نفر از نامزدهای حائز اکثریت آراء در دور نخست شرکت خواهند کرد اما چنانچه برخی نامزدهای دارنده آراء بیشتر، از شرکت در انتخابات منصرف شوند، از میان بقیه، دو نفر که در دور نخست بیشتر از دیگران رای آورده اند، برای انتخابات مجدد معرفی خواهند شد و هرگاه در فاصله ده روز پیش از رای گیری یکی از نامزدهایی که صلاحیت او طبق قانون احراز شده است، فوت کند، انتخابات به مدت دو هفته به تاخیر خواهد افتاد. اگر در فاصله میان دور نخست و دور دوم نیز یکی از دو نفر حائز اکثریت دور نخست فوت کند، مهلت انتخابات برای دو هفته تمدید خواهد شد. در فاصله میان انتخاب رئیس جمهور جدید و پایان دوره ریاست جمهوری سابق، رئیس جمهور پیشین وظایف ریاست جمهوری را انجام خواهد داد. رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی واجد شرایط (ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه، امانت، تقوی، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور) باشد. صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارابودن شرایطی که در این قانون می آید، باید قبل از انتخابات به تایید شورای نگهبان برسد. قانون اساسی اصول مربوط به انتخاب رئیس جمهور را بیان کرده و نحوه برگزاری انتخابات را به عهده قانون عادی گذاشته است.

حوزه نت

ریاکاری

متاسفانه خیلی از ما افراد بدون اینکه بدانیم این رفتارها ریا می باشد انجام می دهیم. پس هر یک باید ببیند کدام یک از این اعمال و رفتارها را انجام می دهد در صدد ترک آن براید.

عقل

اکثر انسانها به تمایلات و خواهشهای نفسانی خویش توجه دارند و این باعث سقوطشان می شود ولی به فرموده ی حضرت علی (علیه السلام) اگر عقل بر هوای نفس مقدم شود اعمال و کارهای انسان نیکو وبه ثمر می رسد.

اصلاح کردن

خیلی وقتها تلاش انسان برای رسیدن به هدف اشتباه است و اگر طبق فرامین الهی قدم بردارد خیلی زود به مقصود خویش می رسد. اگر انسان خالصانه رو به خداوند اورد و طبق فرامین الهی قدم بردارد مطمئنا خداوند کارهای دنیوی و  اخروی او را اصلاح می کند.

چرا لقب امام علی(ع) امیرالمومنین نامیده شد؟

امیرالمؤمنین به معنای لغوی آن؛ یعنی امیر و فرمانده و رهبر مسلمانان.[۱]

مطابق همین معنای لغوی به پیامبر اسلام(ص) می‏توان امیرمؤمنان؛ یعنی رهبر و فرمانده مسلمانان اطلاق نمود.

به خلفای راشدین و خلفای اموی و عباسی و یا همه كسانی كه توسط شورا و اصحاب اهل حل و عقد انتخاب شده ‏اند، اطلاق می‏گردد.[۲] بر همین اساس است كه خلفای اسلامی خود را امیرمؤمنان می‏خواندند.

اما این كه در روایات عنوان امیرالمؤمنین از القاب خاص علی(ع) شمرده شده است،[۳] امیرمؤمنان در این روایات معنای ویژه ‏ای دارد كه آن معنا متضمن خلافت بلافصل است؛ با توجه به این معنا تنها شامل امام علی(ع) می‏شود، چون جز او كسی لایق این مقام نیست.

در برخی از روایات بیان شده كه حتی در زمان پیامبر(ص)، نیز توسط پیامبر(ص) از حضرت علی(ع) به امیرمؤمنان یاد شده است.[۴]

به همین خاطر، این لقب برای دیگران و حتی امامان معصوم(ع) اطلاق نشده است.

شخصی از امام صادق(ع) پرسید: آیا روا است كه به امام زمان(ع) به عنوان “سلام بر تو، ای امیرمؤمنان” سلام یاد كرد؟ امام فرمود: نه، زیرا خداوند تنها علی(ع) را به این لقب نامیده است. نه قبل او كسی به این لقب نامیده شده و نه پس از او. آن شخص پرسید: پس چگونه بر قائم آل محمد (ع) می‏بایست سلام كرد؟ فرمود: می‏گویید: السلام علیك یا بقیة الله".[۵]

اختصاص لقب امیرالمؤمنین به امام علی(ع) تنها با معنای متضمن خلافت بلافصل قابل توجیه است؛ یعنی بعد از پیامبر(ص) باید او امیر و حاكم مسلمانان بوده و مردم باید به این مهم آشنا شوند. شاید بر همین اساس باشد كه پیامبر(ص) فرمود: “اگر مردم می‏دانستند در چه زمانی علی(ع) به این لقب ملقب گردید، هرگز منكر فضایل او نمی‏شدند، زیرا علی در زمانی كه آدم بین روح و جسد بود، ملقب به این لقب شد؛ زمانی كه خداوند فرمود: آیا من پروردگار شما نبودم؟ گفتند: بلی. فرمود: من پروردگار شمایم و محمد پیامبر شما است و علی امیر شما است".[۶]

اما این كه به پیامبر اسلام(ص) امیرمؤمنان گفته نمی‏شد، بدان جهت بود كه عنوان “امیرالمؤمنین” به معنای خلیفه بلافصل و جانشین آن حضرت است.
طبیعی است كه به خود حضرت، امیرمؤمنان گفته نشود.

[۱]. دایرةالمعارف تشیع، ج‏۲، ص ۵۲۲.
[۲]. همان، ص ۵۲۲ - ۵۲۳.
[۳]. معارف و معاریف، ج‏۲، ص ۴۴۸؛ دایرةالمعارف تشیع، ج‏۲، ص ۵۲۲.
[۴]. بحارالانوار، ج‏۳۵، ص ۳۷، ارشاد مفید، ص ۴۲.
[۵]. كافی، ج‏۱، ص ۴۱۱؛ بحارالانوار، ج‏۲۴، ص ۲۱۱؛ مظهر ولایت، ص ۴۱.
[۶]. ینابیع الموده، ۲، ص ۶۳؛ بحارالانوار، ج‏۹،ص ۲۵۶؛ مظهر ولایت، ص ۴۰.

شهر سوال

http://www.askdin.com

  بعضی از خصوصیات بارز حضرت علی (علیه السلام)

امام علي(ع) بعد از پيامبر اسلام(ص) دومين شخصيت جهان اسلام است كه از ويژگي هايي برخوردار است كه بيان همة‌ آن ها نياز به تدوين كتاب ها دارد. در اين جا به برخي از فضايل و يژگي هاي حضرت اشاره مي شود: 
1) ولادت در خانه خدا 
يكي از ويژگي هاي امام آن است كه در خانه خدا متولد شده است. 
حاكم نيشابوري مي نويسد: “اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب در خانة خدا به دنيا آمد و جز او مولودي در خانة خدا به دنيا نيامد. نه قبل از او و نه بعد از او، و اين به خاطر بزرگداشت مقام و جايگاه او بود افتخار نائل گرديد". 
2) پيشگام در اسلام 
به اتفاق انديشمندان اسلامي و برخي از دانشمندان اهل سنت علي(ع) اولين كسي ـ از مردان ـ است كه اسلام آورد و اين يكي از فضايل مهم حضرت به حساب مي آيد؛ زيرا گرايش به اسلام در فضايي كه بت پرستي به اوج خود رسيده، فضيلت است. امام علي(ع) فرمود: “أنّا اوّل من أسلم مع النّبي؛ من اولين كسي هستم كه به پيامبر(ص) ايمان آوردم". همو فرمود: “در آن روزگار، خانه اي كه اسلام در آن راه يافته باشد نبود، جز خانة رسول خدا و خديجه و من نفر سوم بودم". 
3) شجاعت 
يكي از ويژگي هاي مهم علي(ع) شجاعت او است. حماسه و حضور حضرت در جبهه هاي جنگ، مانند بدر و احد و احزاب و خيبر حكايت از شجاعت حضرت دارد. پيامبر اسلام(ص) خطاب به علي(ع) فرمود: “اي علي! اگر ايمان خلايق و اعمالشان را در كفه اي قرار دهند و عمل تو را در كفة ديگر، عمل تو بر همة مخلوقات برتري دارد. همانا خداوند بر عمل تو در روز احد به ملائكة مقرّبينش افتخار مي كند". “لافتي إلا علي، لا سيف إلا ذوالفقار” نشان از شجاعت علي(ع) دارد. 
4) عدالت 
يكي از ويژگي هاي مهم امام علي(ع) عدالت است. عدالت خواهي او موجب شده است كه آزادي خواهان جهان از او به عنوان الگوي عدالت ياد كنند. عدالت امام كه بيشتر در دوران حكومت بروز مي كند، در نحوة گزينش حكومت، تقسيم بيت المال و حمايت از محرمان است. شيوه رفتار علي با برادرش عقيل و عزل معاويه از منصب قدرت حكايت از عدالت گرايي امام دارد. عدالت علي(ع) موجب شد كه برخي دربارة او گفته اند: “و قتل في مطربه لشدّه عدله". 
دشمن طاووس آمد پر او اي بسا شه را كشته فرّ او 
گفت من آن آهوم كز ناف من ريخت آن صياد، خونِ صاف من 
5) زهد 
ابن ابي الحديد معتزلي مي نويسد: “اما زهد علي(ع) در دنيا، او سرور و آقاي زاهدان است. هيچ گاه از غذايي سير نخورد و غذا و لباس از همه ساده تر بود". 
امام علي(ع) داراي ويژگي هاي ديگر مانند: معنويت، قانون گرايي و ارزش مداري است. 

منبع : سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات دینی