انجام کار خیر

دوست دارید هم‌نشینتان در قبر چه کسی باشد؟

در برخی از روایات بیان شده است که انسان در قبر دارای هم‌نشین است؛ حال هم‌نشین او یا جوانی زیبا و نیکو صورت است یا حیوانی با چهره‌ای بسیار خشن و ترسناک که تا روز قیامت انسان را اذیت خواهد کرد.

در «أمالى» شیخ صدوق روایتی از «قَیس بن عاصِم» نقل شده که می‌گوید: من با جماعتى از «بنى تمیم» بر رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) به عنوان میهمان وارد شدیم، من عرض کردم: اى پیغمبر خدا! ما را موعظه‏‌اى فرما که از آن نفع ببریم، چون ما قومى هستیم که در صحرا زندگى می‌کنیم و خدمت شما کمتر می‌رسیم؛ حضرت فرمودند: «اى قیس! به درستى که با هر عزتى ذلتى است و با هر زندگى مرگی وجود دارد و با دنیا آخرتی است و براى هر چیزى حساب‌گرى است و بر هر چیزى مراقب و پاس‌دارى قرار داده شده است، براى هر کار نیکویى ثوابى و براى هر کار زشتى عِقابى و براى هر أجلى کتاب و تقدیرى مقدر شده است.
اى قیس! حتماً و بدون شک با تو قرین و هم‌نشینی خواهد بود که با تو دفن می‌شود، در حالی‌که او زنده است و تو نیز با او دفن می‌‌شوى در حالی‌که مرده هستى. پس اگر آن قرین، کریم باشد تو را از گزند حوادث حفظ خواهد کرد و اگر لئیم و پست باشد، تو را دست‌خوش خطرات و آفات نموده به طوفان بلا خواهد سپرد. و روز قیامت نیز محشور نمی‌شوی مگر با او و از تو بازپرسى نخواهد شد مگر از او، پس او را صالح قرار بده چون اگر صالح باشد، با او انس خواهى گرفت و اگر فاسد باشد از هیچ چیز وحشت ندارى مگر از او؛ و آن کردار و عمل تو است».[1]
در این روایت حضرت می‌فرماید اعمال آدمی به صورت یک انسان تجلی خواهد یافت و اگر انسان دارای عمل صالح و کرداری نیک در دنیا باشد، آن هم‌نشین هم زیبا، جوان و خوش‎سیما خواهد بود که انسان از مصاحبت با او لذت می‌برد و دیگر ترسی از قبر و قیامت ندارد، ولی اگر اعمال آدمی زشت بوده و نافرمانی خداوند متعال را کرده باشد، این اعمال به صورت انسانی کریه المنظر و بسیار زشت در آمده و تا روز قیامت و بعد از آن نیز هم‌نشین آدمی خواهد بود، به طوری‌که انسان از هم نشینی او بسیار بیم دارد و این هم‌نشینی بسیار درد آور و عذاب دهنده خواهد بود.
حتماً و بدون شک با تو قرین و هم‌نشینی خواهد بود که با تو دفن می‌شود، در حالی‌که او زنده است و تو نیز با او دفن می‌‌شوى در حالی‌که مرده هستى. پس اگر آن قرین، کریم باشد تو را از گزند حوادث حفظ خواهد کرد و اگر لئیم و پست باشد، تو را دست‌خوش خطرات و آفات نموده به طوفان بلا خواهد سپرد
امام صادق(علیه‌السلام) نیز فرمودند: «هنگامی‌که خدا بنده مۆمنش را از گور برانگیزد، با او جوانی زیبا بیرون آید که جلو او باشد و هر جا مۆمن هراسى از هراس‌هاى عرصه قیامت را ببیند آن جوان به او بگوید: نترس، غم مخور، تو را مژده می‌دهم که به شادى و احترام از طرف خداوند (عزّوجلّ) تا این‌که آن بنده مۆمن در پیش‌گاه خداوند متعال به آسانی حساب‌رسی شود و اجازه رفتن به بهشت را به دست آورد؛ در این هنگام بنده مۆمن به آن جوان بگوید: رحمت خدا بر تو باد چه خوب هم‌نشینی هستی که با من از گور بیرون آمدى و پیوسته به من مژده شادى و احترام از خداوند متعال را دادی، بگو تو چه کسی هستی؟ آن جوان در پاسخ بگوید: من همان شاد کردن دل مومن در دنیا هستم، تو در دنیا دل بنده مومن خدا را شاد کردی، خداوند متعال نیز من‌را از آن آفرید تا هم‌نشین تو باشم و به تو مژده دهم.[2]
بنابراین انسانی که در قبر قرار می‌گیرد، شخصی با او ملازم است، از او سۆال می‌کند: تو کیستى که من تا به حال به زیبائى و محبّت و انس با تو ندیده‌‏ام؟ در پاسخ می‌‌گوید: من عمل خودت هستم، من نتیجه کردار و رفتار خودت هستم، من ظهور ملکات و سَجایا و رفتار تو هستم. من از دنیا با تو به این‌جا آمده‌‏ام و از این‌جا تا روز قیامت نیز با تو خواهم بود. و وقتى که سر از قبر در مى‏‌آورى من با تو وارد محشر شده و در پیشگاه عرض و مقام عدل الهى خواهیم رفت.
این مساله در لسان علماء به تجسم اعمال معروف است، یعنی اعمال آدمی در قالبی خاص، تجسم خواهند یافت، حال به عمل ما بستگی دارد، اگر خوب باشد تجسمی خوب و اگر بد باشد، تجسمی زشت و ناپسند خواهد داشت.[3]

پی‌نوشت ها:
[1]. امالی شیخ صدوق، مجلس اول، ص 2.
[2]. آداب معاشرت(ترجمه جلد 16 بحارالانوار) ج‏1، ص 188.
[3]. معاد شناسى، ج‏3، ص 265.

تلاش شیطان هنگام مرگ

همه ما یک روزی امتحانی داریم. حتی اگر در طول عمر هیچ امتحانی پیش نیاید شیطان هنگام مرگ می‌آید و به هر کجا که بتواند چنگ می‌زند و نمی‌گذارد انسان با اعتقاد به خدا از دنیا برود.
کسی که یک مشکل اخلاقی دارد ـ مثلا بسیار پول دوست است ـ این مشکل یک جایی گریبان‌گیر او می‌شود. ممکن است مدتی امتحانی در رابطه با پول پیش نیاید. اما اگر زمانی امتحانی پیش بیاید ممکن است او در همانجا به خاطر همان خلق بد، زمین بخورد و ممکن است بعد از زمین خوردن دیگر بلند نشود. این مسئله بسیار بدی است و ترس دارد.
شخص دیگری ترسو است. ممکن است یک جا به خاطر این ترس زمین بخورد و دیگر بلند نشود. در این دوره‌های اخیر با این امتحاناتی که پیش آمد افراد بسیاری به دلیل اینکه ذهنیات صحیحی نداشتند و آنطور که باید اسلام را نمی‌شناختند، لغزیدند.
همه ما یک روزی امتحانی داریم. حتی اگر در طول عمر هیچ امتحانی پیش نیاید شیطان هنگام مرگ می‌آید و به هر کجا که بتواند چنگ می‌زند و نمی‌گذارد انسان با اعتقاد به خدا از دنیا برود. در یک امری در دل شک می‌اندازد. در یک جایی اعتقاد را از بین می‌برد. این یک مطلب مسلم است.
البته اینطور نیست که در طول عمر هیچ امتحانی پیش نیاید، اما بر فرض اگر هم چنین اتفاقی بیفتد، حضور شیطان در هنگام مرگ یک امر قطعی و بسیار جدی است. اگر ما یک جایی مشکل داشته باشیم از همانجا زمین می‌خوریم.
اگر انسان مشکلی داشته باشد، آن مشکل انسان را زمین می‌زند. اگر فهم انسان صحیح باشد و معارف درست کسب کرده باشد و اخلاقیاتش درست باشد، هیچگاه نمی‌لغزد
در زمان‌های قدیم مکرر داستانی را نقل می‌کردند. یک آقایی یک ظرف عتیقه داشت که بسیار آن را دوست داشت. مریض شد و حالش بسیار سخت شد. مدام به او می‌گفتند که لا اله الا الله بگو. او رویش را به سمت دیگری می‌گرداند.
یا در نقل دیگری می‌گویند شخصی یک پسری داشت که بسیار او را دوست داشت. همین امر ممکن است انسان را به زمین بزند. مدام به او می‌گفتند که لااله‌الاالله بگو و او رویش را به سمت دیگری می‌گرداند. اطرافیان گفتند که ما فکر می‌کردیم این مسلمان و مۆمن است و خدا را قبول دارد. پراکنده شدند و او را طرد کردند. خدا مرحمت کرد و او در آن زمان از دنیا نرفت و حالش خوب شد. بعد متوجه شد هیچ کس به او اعتنایی نمی‌کند.
همه ما یک روزی امتحانی داریم. حتی اگر در طول عمر هیچ امتحانی پیش نیاید شیطان هنگام مرگ می‌آید و به هرکجا که بتواند چنگ می‌زند و نمی‌گذارد انسان با اعتقاد به خدا از دنیا برود. در یک امری در دل شک می‌اندازد. در یک جایی اعتقاد را از بین می‌برد. این یک مطلب مسلم است
این که عرض می‌کنم داستان است اما مطلبی که در آن بیان شده واقعیت دارد. بعد همه را جمع کرد و گفت واقعیت این است که من این ظرف را بسیار دوست داشتم. در آن لحظه که شما به من می‌گفتید لااله‌الاالله بگو، شیطان به من می‌گفت اگر بگویی این ظرف را می‌شکنم. یا در نقل دیگر آمده بود که کارد را روی گلوی پسرم گذاشته بود و می‌گفت اگر بگویی سرش را می‌برم. اینها مثال و داستان و قصه است. ممکن است واقعیت داشته باشد و ممکن است واقعیت نداشته باشد. اما مطلبی که بیان شده درست است.
اگر انسان مشکلی داشته باشد، آن مشکل انسان را زمین می‌زند. اگر فهم انسان صحیح باشد و معارف درست کسب کرده باشد و اخلاقیاتش درست باشد، هیچگاه نمی‌لغزد.

راهی برای شناخت نقطه‌ضعف‌ها

کسی که برای مهربان بودن به دنبال دلیل می‌گردد، معمولاً برای نامهربانی کردن دلیل نمی‌خواهد. کسی که برای تلاش کردن دلیل می‌خواهد معمولاً برای تنبلی کردن به دنبال دلیل نمی‌گردد. ببین برای چه کارهایی بیشتر دلیل می‌خواهی، احتمالاً نقطه ضعف‌های بیشتری در آن زمینه داری.

سخنان بزرگان

لحظه‌های مهم سحر

سحر لحظۀ اصلی زندگی مؤمنان است. جدی‌ترین لحظات انسان و عمیق‌ترین ثانیه‌ها در سحر سپری می‌شود، ولی ما برعکس در چنین لحظاتی در خواب به سر می‌بریم و شبیه مرده‌ها هستیم. لااقل بیدار باشیم و اگر در لحظات سحر زندگی نمی‌کنیم، زنده باشیم.

سخن بزرگان

آیا باور می‌کنیم!

باید باور کنیم می‌توانیم با خدا رفیق باشیم و انس بگیریم؛ باور کنیم می‌توانیم با او گفتگو کنیم و یک رابطۀ عاشقانه و دو طرفه را با او احساس کنیم. مشکل ما این است که با خدا مثل غریبه‌ها ارتباط داریم و دنبال برقراری ارتباط دوستانه با خدا نیستیم. تصورمان از خدا یک تصور رسمی، خشک و بی روح است.

فشار قبر در اثر اتلاف عمر جوان

وقتی انسان نگاه آلوده داشته باشد، عذاب اخروی سختی دارد، امّا نگاه بیهوده و بی‌نتیجه، منجر به فشار قبر می‌شود.
یکی از مقولات مبهم و مجهول برای ما عالم قبر و رویداد های آن است، ما از ترسناک بودن آن اوصافی شنیده ایم ، خانه ایست که هر کدام از ما خواه ناخواه، دیر یا زود باید ساکن آن شود،خانه ای که اختیاری در انتخاب آن نداریم و هرگز از آن فرار نتوانیم کرد و تا روزی که برانگیخته شویم باید در آن بمانیم.
یکی از اتفاقاتی که در قبر برای ما می افتد فشار قبر است . شنیده ایم که قبر چنان به ما فشار می آورد که استخوان هایمان نرم می شود… اما چرا؟ مرده که به اندازه کافی گرفتاری دارد فشار قبر دیگر برای چیست؟

فشار قبر
یکی از موارد قطعی و مسلّم عالم قبر، آن است که برخی افراد به سبب اعمال خود فشار قبر دارند و در قبر زیر منگنه الهی له می‌شوند. بر اساس روایات، چند دسته فشار قبر خواهند داشت و از جمله می‌توان به افراد سخن چین، زنان یا مردان بداخلاق و تندخو در خانه، افرادی که حرف و عمل بیهوده زیاد دارند و نیز کسانی که به طهارت اهمیّت نمی‌دهند، اشاره کرد.
باید دانست که فشار قبر در اثر کردار و گفتار بیهوده پدید می‌آید، و گرنه اعمال حرام و گناه، باعث پدید آمدن عذاب دردناک و سخت‌تری خواهد شد.
فشار قبر در اثر بداخلاقی
در روایات می‌خوانیم پیامبر رحمت «صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» در تشییع جنازه یک صحابی شرکت کردند و فرمودند: تعداد زیادی از ملائکه به تشییع جنازه او آمده‌اند تا جایی که زمین مملوّ از فرشتگان شد. اما وقتی روی قبر را پوشاندند، فرمودند: قبر چنان فشاری به او داد که استخوان‌های سینه او در هم شکسته شد. گفتند: یا رسول الله آدم خوبی بود! فرمودند: بله، آدم خوبی بود، اما در خانه بداخلاق بود.[امالی الصدوق، ص 385-384] این بدان معنا نیست که مثلاً در خانه اهل فحش و ناسزا بوده یا ظلم می‌کرده است، اگر چنین بود که از دایره مسلمانی خارج می‌شد. بلکه بداخلاقی او به این معنا است که محیط خانه را سرد می‌کرده و به اصطلاح با نق زدن، همسر و فرزندان خود را ناراحت می‌کرده است. در این خصوص تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد و هر کدام بداخلاق باشند و محیط خانه را سرد کنند، فشار قبر خواهند داشت.

فشار قبر در اثر اتلاف عمر و جوانی
هدر دادن عمر و جوانی و مشغول شدن به امور بیهوده و بی‌نتیجه نیز فشار قبر دارد. در روایت دیگری آمده است که پیغمبر اکرم«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» جوانی را در قبر گذاشتند و به اندازه‌ای آدم خوبی بوده که خود آن حضرت علاوه بر شرکت در تشییع جنازه، در بستن قبر او هم شرکت کردند. مادرش با دیدن این صحنه گفت: برایت گریه نمی‌کنم، زیرا به دست رسول خدا در قبر گذاشته‌ شدی و می‌دانم به بهشت رفتی. وقتی مادرش رفت، پیامبر گرامی«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» فرمودند: قبر فشار عجیبی به این داد و استخوان‌های سینه‌اش در هم شکسته شد و زیر منگنه الهی له شد. گفتند: یا رسول الله! او که آدم خوبی بود، پس چرا چنین شد؟ فرمودند: برای اینکه «مالایغنی» زیاد داشت، یعنی حرف‌های بیهوده و بی‌نتیجه زیاد می‌زد.
معلوم است که آن شخص اهل گناهان زیادی نظیر دروغ، غیبت، تهمت و شایعه نبوده است که اگر چنین بود، به دست پیامبر اکرم«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» در قبر قرار نمی‌گرفت. بلکه گفتار او فاقد نتیجه دنیوی یا نتیجه اخروی بوده است.
باید دانست که فشار قبر در اثر کردار و گفتار بیهوده پدید می‌آید، وگرنه اعمال حرام و گناه، باعث پدید آمدن عذاب دردناک و سخت‌تری خواهد شد. مثلاً وقتی انسان نگاه آلوده داشته باشد، عذاب اخروی سختی دارد، امّا نگاه بیهوده و بی‌نتیجه، منجر به فشار قبر می‌شود. شنیدن و دیدن ترانه و غنا و فیلم‌ها و عکس‌های مبتذل در تلویزیون، ماهواره یا اینترنت عذاب اخروی دارد، ولی اتلاف وقت برای دیدن فیلم‌های بیهوده یا شرکت در جلسات بی‌نتیجه، فشار قبر دارد.
گفتار و کردار انسان و نشست و برخاست و دیدن و شنیدن او باید برای دنیا یا آخرت او مفید باشد و پرداختن به اعمال غیر مفید و بی‌نتیجه و بی‌ثمر، در قبر و منازل پس از آن، انسان را با عذابی نظیر فشار قبر مواجه می‌کند.
بسیاری از ما اصلا به این نکته دقت نداریم همین که یک سری حداقل ها را رعایت می کنیم تصور می کنیم مسلمانیمان ثابت شده است و رها از عذابیم.
نه این ها کافی نیست روایت فوق خیلی تکان دهنده است کمی به رفتارمان دقت کنیم ، ببینیم چقدر ما کار بیهوده انجام می دهیم ، از صبح تا شب تماشای تلویزیون،ماهواره،صحبت کردن های بی فایده و طولانی با تلفن، اینترنت گردی و صرف وقت برای بی ارزشترین مطالب و اخبار ، وای به حال ما که تا کنون چه فشار قبری برای خود تدارک دیده ایم…
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود:
اتَّقِ الْمَحارِمَ تَکُنْ أعْبَدَ النّاسِ، و ارْضَ بِما قَسَمَ اللّهُ لَکَ تَکُن أغْنَى النّاسِ، و أحْسِنْ إلى جارِکَ تَکُنْ مُۆْمِناً، وَأحِبَّ لِلنَّاسِ ما تُحِبُّ لِنَفْسِکَ تَکُنْ مُوقِناً، وَلا تُکْثِرِ الضِّحْکَ فَإنَّ کَثْرَةَ الضِّحْکِ تُمیتُ الْقُلُوبَ.
اوقات عزیز را در گناهان و محرّمات خرج مکن تا عابدترین مردم باشى، به آنچه از راه کسب مشروع، خدایت عنایت فرمود خشنود باش تا بى‏نیازترین افراد باشى، به همسایه نیکى کن تا مۆمن به حساب آیى، آنچه براى خود دوست دارى براى همه دوست داشته باش تا اهل یقین باشى و از خنده زیاد بپرهیز که خنده زیاد دل‏ها را مى‏میراند. (مجموعة ورّام: 1/ 5؛ کنز العمال: 16/ 242)
وقتی انسان نگاه آلوده داشته باشد، عذاب اخروی سختی دارد، امّا نگاه بیهوده و بی‌نتیجه، منجر به فشار قبر می‌شود. شنیدن و دیدن ترانه و غنا و فیلم‌ها و عکس‌های مبتذل در تلویزیون، ماهواره یا اینترنت عذاب اخروی دارد، ولی اتلاف وقت برای دیدن فیلم‌های بیهوده یا شرکت در جلسات بی‌نتیجه، فشار قبر دارد.

استاد پناهیان سحر، آغاز زندگی

سحر هنگام بیداری است و سرآغاز زندگی. اگر بیداری خود را از سحر آغاز نکنیم، در طول روز با تمام وجود زنده نخواهیم بود و در بیداری هم شبیه خواب، تمام مشاعرمان کار نمی‌کند. سحر هنگام اندیشیدن است و اگر اولیاء خدا در سحر گریه می‌کنند، این اشک نتیجۀ اندیشه‌هایشان است.