چهل حدیث گهربار از امام محمد باقر علیه السلام
11 - قالَ علیه السلام : مَنْ دَعَا اللَّهَ بِنا أفْلَحَ، وَ مَنْ دَعاهُ بِغَیْرِنا هَلَکَ وَ اسْتَهْلَکَ.** - أمالی شیخ طوسی: ج 1، ص 175.***
ترجمه :
فرمود: هر که خداوند را به وسیله ما بخواند و ما را واسطه قرار دهد رستگار و موفّق خواهد شد.
و کسی که غیر از ما اهل بیت - عصمت و طهارت - را وسیله گرداند ناامید و هلاک خواهد گشت.
12 - قالَ علیه السلام : الْأعْمالُ تُضاعَفُ یَوْمَ الْجُمُعَةِ، فَأکْثِرُوا فیها مِنَ الصَّلاةِ وَ الصَّدَقَةِ وَ الدُّعاءِ.** - مستدرک الوسائل: ج 6، ص 64، ح 15.***
ترجمه :
فرمود: پاداش اعمال - بد یا خوب - در روز جمعه دو برابر دیگر روزها است، پس سعی نمائید در این روز نماز و صدقه و دعا بسیار انجام دهید.
13 - قالَ علیه السلام : مَنْ طَلَبَ الدُّنْیا اسْتِعْفافاً عَنِ النَّاسِ، وَ سَعْیاً عَلی أهْلِهِ، وَ تَعَطُّفاً عَلی جارِهِ، لَقَی اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ وَجْهُهُ مِثْلُ الْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ.** - وسائل الشّیعة: ج 17، ص 21، ح 5.***
ترجمه :
فرمود: هرکس دنیا را به جهت یکی از این سه حالت طلب کند: بی نیازی از مردم، آسایش و رفاه خانواده و عائله اش، کمک و رسیدگی به همسایه اش.
روز قیامت در حالتی محشور می گردد و به ملاقات خداوند متعال نایل می شود که صورتش همچون ماه شب چهارده، نورانی است.
14 - قالَ علیه السلام : ثَلاثٌ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لِأحَدٍ فیهِنَّ رُخْضةً: أداءُ الْأمانَةِ إلَی الْبِرِّ وَ الْفاجِرِ، وَ الْوَفاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبِّرِ وَ الْفاجِرِ، وَ بِرُّ الْوالِدَیْنِ بِرَّیْنِ کانا اَوْ فاجِرَیْنِ.** - وسائل الشّیعه: ج 21، ص 490، ح 3.***
ترجمه :
فرمود: خداوند سبحان در سه چیز رخصت قرار نداده است:
امانت را سالم تحویل صاحبش دادن، خواه آن که صاحبش آدم خوبی باشد یا فاجر.
وفای به عهد نسبت به هر شخصی خوب باشد یا بد.
نیکی و احسان به پدر و مادر خوب باشند یا بد.
15 - قالَ علیه السلام : إنَّ الْجَنَّةَ وَ الْحُورَ لَتَشْتاقُ إلی مَنْ یَکْسَحُ الْمَسْجِدَ، اَوْ یَأخُذُ مِنْهُ الْقَذی .** - مستدرک الوسائل: ج 3، ص 385.***
ترجمه :
فرمود: همانا بهشت و حورالعین در انتظار افرادی است که در نظافت و تمیز کردن مسجد سعی و تلاش نمایند.
16 - قالَ علیه السلام : إنَّما یَبْتَلِی الْمُؤمِنُ فِی الدُّنْیا عَلی قَدْرِ دینِهِ.** - تنبیه الخواطر، معروف به مجموعة ورّام: ص 523، بحارالأنوار: ج 67، ص 210، ح 12، به نقل از کافی.***
ترجمه :
فرمود: همانا مؤمن در این دنیا هر مقداری که دین و ایمان داشته باشد به همان اندازه مورد امتحان و آزمایش قرار می گیرد.
17 - قالَ علیه السلام : لا یَکُونُ الْعَبْدُ عابِداً لِلَّهِ حَقَّ عِبادَتِهِ حَتَّی یَنْقَطِعَ عَنِ الْخَلْقِ کُلِّهِمْ، فَحینَئِذٍ یَقُولُ: هذا خالِصٌ لی ، فَیَقْبَلُهُ بِکَرَمِهِ.** - تنبیه الخواطر، معروف به مجموعة ورّام: ص 427، بحارالأنوار: ج 70، ص 111، ح 14 .***
ترجمه :
فرمود: کسی به بندگی و ستایش گر حقیقی در برابر خداوند نمی رسد مگر آن که از تمام افراد قطع امید کند و تنها امیدش خدای یکتا باشد.
در یک چنین حالتی خداوند گوید: این عمل خالصانه برای من است و آن را مورد قبول و عنایت خود قرار می دهد.
18 - قالَ علیه السلام : اُقْسِمُ بِاللَّهِ وَ هُوَ حَقٌّ، مافَتَحَ رَجُلٌ عَلی نَفْسِهِ بابَ الْمَسْألَةِ إلاّ فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِ بابَ فَقْرٍ. **- عدّةالداعی: ص 99، س 15.***
ترجمه :
فرمود: سوگند به خدائی که بر حقّ است، چنانچه شخصی در موردی، تقاضای خود را به یکی از هم نوعان خود بگوید و بدون توجّه به خداوند متعال درخواست کمک نماید، خداوند دری از درهای فقر و تنگ دستی را بر او بگشاید.
19 - قالَ علیه السلام : مَنْ قَضی مُسْلِماً حاجَتَهُ، قالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: ثَوابُکَ عَلَیَّ وَلا اَرْضی لَکَ ثَواباً دُونَ الْجَنَّةِ.** - مستدرک الوسائل: ج 12، ص 402، ح 6.***
ترجمه :
فرمود: هرکس حاجتی را برای مسلمانی برآورده کند و گره از مشگلش بگشاید، خداوند متعال به او خطاب کند:
ثواب و پاداش تو بر عهده من خواهد بود و غیر از بهشت چیز دیگری لایق تو نخواهد بود.
20 - قالَ علیه السلام : إنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحی إلی شُعَیْبٍ النَّبی صلی الله علیه و آله : إنّی مُعَذِّبٌ مِنْ قَوْمِکَ مِائَةَ ألْفٍ، أرْبَعینَ ألْفاً مِنْ شِرارِهِمْ وَ سِتّینَ ألْفاً من خِیارِهِمْ.
فقال: یارَبِّ هؤُلاءِ الْأشْرار فَما بالُ الْأخْیار؟ فَأوحیَ اللَّهُ إلَیْهِ: إنَّهُمْ داهَنُوا أهْلَ الْمَعاصی وَ لَمْ یَغْضِبُوا لِغَضَبی.** - الجواهرالسنّیة: ص 28، بحارالأنوار: ج 12، ص 386، ح 12، به نقل از کافی.***
ترجمه :
فرمود: همانا خداوند متعال، برای حضرت شعیب علیه السلام وحی فرستاد: من از قوم تو یکصد هزار نفر را عذاب و هلاک می نمایم که شصت هزار نفر ایشان، اشرار و چهل هزار نفر دیگرشان از خوبان و عبادت کنندگان خواهند بود.
حضرت شعیب علیه السلام سؤال نمود: اشرار که مستحقّ عذاب هستند ولی خوبان را چرا عذاب می نمائی؟
خداوند وحی نمود: به جهت آن که این افراد، نسبت به گناهکاران بی تفاوت بوده و با ایشان سازش می کردند.
21 - قالَ علیه السلام : مَنْ أطْعَمَ مُؤْمِناً، أطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمارِ الْجَنَّةِ.** - محاسن برقی: ص 393، ح 4.***
ترجمه :
فرمود: هرکس مؤمنی را طعام دهد، خداوند از میوه های بهشتی روزی او گرداند.
22 - قالَ علیه السلام : مَنْ حَمَلَ أخاهُ عَلی رَحْلِهِ بَعَثَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ إلیَ الْمَوْقِفِ عَلی ناقَةِ مِنْ نُوْقِ الْجَنَّةِ یُباهی بِهِ الْمَلائِکَةَ.** - بحارالانوار: ج 7، ص 303، ح 61.***
ترجمه :
فرمود: کسی که برادرش را (و هرکس که در مسیر راه بدون وسیله است) سوار وسیله نقلیه خود کند - و حتّی الإمکان او را به مقصد برساند - خداوند متعال او را در قیامت سوار شتری از شترهای بهشتی می گرداند - که سریع او را به مقصد برساند و از شدائد و سختی های محشر در امان گردد -، و به بر ملائکه مباهات و افتخار می کنند.
23 - قالَ علیه السلام : إذا دَخَلَ أحَدُکُمْ عَلی أخیهِ فی بَیْتِهِ، فَلْیَقَعُدْ حَیْثُ یَأمُرُهُ صاحِبُ الرَّحْلِ، فَإنَّ صاحِبَ الْبَیْتِ أعْرَفُ بِعَوْرة بَیْتِهِ مِنَ الدَّاخِلِ عَلَیْهِ.** - وسائل الشّیعة: ج 5، ص 322.***
ترجمه :
فرمود: هنگامی به منزل یکی از برادران و دوستانتان وارد شدید، هر کجا به شما گفت بنشینید، بپذیرید و همانجا بنشینید، چون که صاحب منزل بیش از دیگران به أسرار منزل خود آشنا و آگاه است.
24 - قالَ علیه السلام : اَلْجَنَّةُ مُحَرَّمَةٌ عَلَی الْفَتَّانینَ الْمشَّائینَ بِالنَّمیمَةِ.** - تنبیه الخواطر، معروف به مجموعة ورّام: ص 528.***
ترجمه :
فرمود: بهشت - و نعمت های حیات بخش آن - برای اشخاص فتنه گر و سخن چینِ آشوب طلب، حرام است.
25 - قالَ علیه السلام : إنَّا نَأمُرُ صِبْیانَنا بِالصَّلاةِ إذا کانُوا بَنی خَمْسِ سِنین، فَمُرُوا صِبْیانَکُمْ إذا کانوا بَنی سَبْعِ سِنین.** - وسائل الشّیعه: ج 4، ص 31، ح 4434.***
ترجمه :
فرمود: ما - اهل بیت عصمت و طهارت - کودکان خود را از دوران پنج سالگی به انجام نماز دستور می دهیم، ولی شما - دوستان و پیروان ما - فرزندان خود را از سنین هفت سالگی وادار به نماز نمائید.
26 - قالَ علیه السلام : مَنْ حَمَلَ جِنازَةً مِنْ اَرْبَع جَوانِبِها، غَفَرَ اللَّهُ لَهُ اَرْبَعینَ کَبیرَةً.** - وسائل الشّیعة: ج 3، ص 3، ح 153.***
ترجمه :
فرمود: هرکس جنازه ای را تشییع نماید و چهار جانب تابوت را بر شانه خود حمل کند، خداوند چهل گناه از گناهانش را می آمرزد.
27 - قالَ علیه السلام : خَفِ اللَّهَ تَعالی لِقُدْرَتِهِ عَلَیْکَ، وَ اسْتَحِ مِنْهُ لِقُرْبِهِ مِنْکَ.** - بحارالأنوار: ج 68 ص 336، ح 22.***
ترجمه :
فرمود: بترس از قدرت بی منتهای خداوند متعال که از - جهات مختلف - بر تو دارد، و از خداوند شرم و حیا کن - در انجام گناهان - به جهت آن که از هر چیزی به تو نزدیک تر است.
28 - قالَ علیه السلام : الْحِکْمَةُ ضالَّةُ الْمُؤْمِنِ، فَحَیْثُ ماوَجَدَ أحَدُکُمْ ضالَّتَهُ فَلْیَأخُذْها.** - تنبیه الخواطر، معروف به مجموعة ورّام: ص 468.***
ترجمه :
فرمود: دانش و حکمت، گمشده - ارزشمندی است برای - مؤمن که هر کجا و نزد هرکس یافت شود باید آن را دریافت نماید.
29 - قالَ علیه السلام : فِی الْمِلْحِ شِفاءٌ مِنْ سَبْعینَ داء، ثُمَّ قالَ: لَوْ یَعْلَمُ النّاسُ ما فِی الْمِلْحِ ما تَداوَوا إلّا بِهِ.**تنبیه الخواطر، معروف به مجموعة ورّام: ص 468.***
ترجمه :
فرمود: نمک شفابخش و درمان کننده هفتاد نوع مرض و درد خواهد بود و افزود چنانچه مردم خواصّ نمک می شناختند به چیزی غیر از نمک مداوا و درمان نمی کردند.
30 - قالَ علیه السلام : إنَّ الْمُؤمِنَ إذا صافَحَ الْمُؤمِنَ تَفَرَّقا مِنْ غَیْرِ ذَنْبٍ.** - خصال صدوق: ج 1، ص 13.***
ترجمه :
فرمود: همانا مؤمنی که با برادر مؤمنش دیدار و مصافحه نماید، گناهانشان ریخته می شود و بدون گناه از یکدیگر جدا خواهند شد.
31 - قالَ علیه السلام : مَثَلُ الْحَریصِ عَلَی الدُّنْیا مَثَلُ ذَرْوَةِالْقَزِّ، کُلَّما ازْدادَتْ عَلی نَفْسِها لَفّاً کانَ أبْعَدُ مِنَ الْخُرُوجِ حَتَّی تَمُوتَ غَمّاً.** - وسائل الشّیعة: ج 11، ص 318.***
ترجمه :
فرمود: تمثیل افراد حریص به مال و زیورآلات دنیا همانند کرم ابریشمی است که هر چه اطراف خود بچرخد و بیشتر فعالیّت کند و تارهای ابریشم را به دور خود بپیچد، خارج شدنش از بین آن تارها سخت تر گردد و چه بسا غیر ممکن می شود تا جائی که چاره ای جز مرگ نداشته باشد.
32 - قالَ علیه السلام : إنَّ الْمُؤْمِنَ أخُ الْمُؤمِنِ لا یَشْتِمُهُ، وَ لا یُحَرِّمُهُ، وَ لا یُسیی ءُ بِهِ الظَّنَّ.** - تحف العقول: ص 221، بحارالأنوار: ج 78، ص 176، ح 5.***
ترجمه :
فرمود: مؤمن برادر مؤمن است، باید او را دشنام ندهد، سرزنش و بدگوئی نکند، و او را از خوبیها محروم نگرداند، و به او بدگمان نباشد.
33 - قالَ علیه السلام : اَلْکَمالُ کُلُّ الْکَمالِ، التَّفَقُّهُ فِی الدّینِ، وَ الصَّبْرُ عَلَی النائِبَةِ، وَ تَقْدیرُ الْمَعیشَةِ.** - تحف العقول: ص 213، بحارالأنوار: ج 78، ص 172، ح 5.***
ترجمه :
فرمود: تمام کمالات - معنوی و مادّی انسان - در فقاهت و شناخت دقیق و صحیح مسائل دین و معارف الهی است؛ و صبر و شکیبائی در مقابل ناملایمات، و نیز زندگی را با تدبّر و مدیریّت برنامه ریزی کردن می باشد.
34 - قالَ علیه السلام : صِلِةُ الْأرْحامِ تُزَکّی الْأعْمالَ، وَ تُنْمِی الْأمْوالَ، وَ تَدْفَعُ الْبَلْوی، وَ تُیَسِّرُ الْحِسابَ، وَ تُنْسِی ءُ فِی الْأجَلِ.** - تحف العقول: ص 218، بحارالأنوار: ج 74، ص 111، ح 71.***
ترجمه :
صله رحم نمودن (پنج فایده دارد:) موجب تزکیه اعمال و عبادات می شود، سبب رشد و برکت در اموال می گردد، بلاها و گرفتاری ها را دفع و بر طرف می نماید، حساب (قبر و قیامت) را آسان می گرداند و مرگ و أجل (معلّق) را تأخیر می اندازد.
35 - قالَ علیه السلام : فَضْلُ صَلاةِ الْجَماعَةِ عَلی صَلاةِ الرَّجُلِ فَرْداً خَمْساً وَ عِشْرینَ دَرَجَةً فِی الْجَنَّةِ. **- وسائل الشّیعة: ج 17، ص 37.***
ترجمه :
فرمود: فضیلت و برتری نماز جماعت بر نماز فرادا و تنها، بیست و پنج درجه از مقامات بهشتی است.
36 - قالَ علیه السلام : وَ أمَّا الْمُنْجِیات: فَخَوْفُ اللَّهِ فِی السِّرَ وَ الْعَلانِیَةِ، وَ الْقَصْدُ فِی الْغِنی وَ الْفَقْرِ، وَ کَلِمَةُ الْعَدْلِ فِی الرِّضا وَ السّخَطِ.** - وسائل الشّیعة: ج 11، ص 174، ح 12.***
ترجمه :
فرمود: از اسباب نجات، ترس از خدا در خفاء و آشکارا است، رعایت اقتصاد و صرفه جوئی در تمام حالات بی نیازی و نیازمندی، نیز رعایت انصاف و گفتن سخن حقّ و عدالت در همه حالت های خوشی و ناراحتی.
37 - قالَ علیه السلام : لا تَنالُ وِلایَتُنا إلاّ بِالْعَمَلِ وَ الْوَرَعِ.** - وسائل الشّیعه: ج 11، ص 196.***
ترجمه :
فرمود: ولایت و شفاعت ما شامل نمی شود مگر افرادی را که دارای عمل - صالح - و نیز پرهیز از گناه داشته باشند.
38 - قالَ علیه السلام : إنَّ أعْمالَ الْعِبادِ تُعْرَضُ عَلی نَبیِّکُمْ کُلَّ عَشیَّةِ خَمیسٍ، فَلْیَسْتَحِ أحَدُکُمْ أنْ یُعْرِضَ عَلی نَبیِّهِ الْعَمَلَ الْقَبیح.** - وسائل الشّیعة: ج 11، ص 391.***
ترجمه :
فرمود: همانا تمام کارها و حرکات بندگان در هر شب جمعه بر پیغمبر اسلام عرضه می گردد، پس حیاء کنید از این که عمل زشت شما را نزد پیغمبرتان ارائه دهند.
39 - قالَ علیه السلام : مَنْ عَلَّمَ بابَ هُدیً فَلَهُ مِثْلُ أجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ، وَلایَنْقُصُ اُولئِکَ مِنْ أجُورِهِمْ.** - وسائل الشّیعة: ج 1، ص 436.***
ترجمه :
فرمود: هرکس راه هدایت و سعادتی را بگشاید و یا به دیگران تعلیم دهد، اجر و پاداش او همانند کسی است که به آن کار خیر عمل کرده باشد بدون آن که از پاداش عمل کنندگان کسر شود.
40 - قالَ علیه السلام : اَرْبَعٌ مِنْ کُنُوزِالْبِرِّ: کِتْمانُ الْحاجَةِ، وَ کِتْمانُ الصَّدَقَةِ، وَ کِتْمانُ الْوَجَعِ، وَ کِتْمانُ الْمُصیبَةِ.** - تحف العقول: ص 215.***
ترجمه :
فرمود: چهار حالت از کنزهای نیک و پسندیده است: پوشاندن نیاز و حاجت خود را از دیگران، دادن صدقه و کمک به افراد به طور مخفیانه و محرمانه، دردها و مشکلات و ناراحتی ها را تحمّل کردن و هنگام مصیبت و حوادث، جزع و داد و فریاد نکردن.
برگرفته از کتاب چهل داستان و چهل حدیث از امام محمد باقر علیه السلام نویسنده عبدالله صالحی
صفحات: 1· 2