اسراف عامل قطع نعمت الهی
اسراف و تبذیر دو بلایی است که در قرآن و روایات اسلامی به شدت از آنها نهی شده و از عوامل

قطع نعمت الهی و فرود نقمت به شمار می رود. حضرت علی(علیه السلام) که در مورد تقسیم

عادلانه بیت المال مسلمین مورد انتقاد و اعتراض افرادی قرار می گیرد که تحمّل عدالت را ندارند می

فرماید: لو کان…. حقه تبذیر و اسراف و هو یرفع صاحبه فی الدنیا ویضعه فی الاخر، و یکرمه فی

الناس و یهنیه عندالله… شُکرَهُم.
….آگاه باشید مال را در غیر مورد استحقاق صرف کردن، تبذیر و اسراف است ممکن است این عمل

انسان را در دنیا بلند مرتبه کند اما مسلماً در آخرت پست و حقیر خواهد کرد، در نظر توده مردم ممکن

است سبب اکرام گردد، اما در پیشگاه خدا موجب سقوط مقام انسان خواهد شد….( محمد دشتی،

ترجمه نهج البلاغه، خطبه 126، شماره 2،ص241 و تفسیر نمونه ، ج12، ص97.)

اسرافکاران با خروج از حد اعتدال و میانه روی حق نعمت را ادا نمی کنند و مواهب الهی را در راه

نافرمانی خداوند استفاده می کنند که قرآن کریم در این رابطه می فرماید:

«…. و لا تبذیر تبذیراً» هرگز دست به تبذیر نیالای.( سوره اسراء، آیه 26.)

«ان المبذرین کانوا اخوان الشیاطین…» تبذیر کنندگان برادران شیطان هستند.(سوره اسراء، آیه 27.)

تبذیر کنندگان («تبذیر» در اصل از ماده «بذر» به معنی پاشیدن دانه می آید، منتها این کل

مه مخصوص مواردی است که انسان اموال خود را به صورت غیرمنطقی «فساد» مصرف می

کند.)برادران شیطان هستند، چون آنها نیز نعمتهای خدا داد را کفران می کنند و در غیر مورد مقابل

استفاده صرف می کنند.تعبیر به «اخوان»(برادران) یا به خاطر این است که اعمالشان همردیف و هماهنگ اعمال شیطان

است، و یا به خاطر آن است که قرین و همنشین شیطان در دوزخند.

و آیات 36 و 38 سوره«زخرف» استفاده می شود که هر انسانی روی از یاد خدا برتابد، شیطانی بر

انگیخته می شود که قرین و همنشین او خواهد بود نه تنها در این جهان که در آن جهان نیز همراه او

است.(ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 12، ص88.)
شیطان نعمت خدا را که به او ارزانی کرده بود انکار و ناسپاسی کرد و با عصیان سرپیچی و ترک

اطاعت کفران نعمت نمود. اسرافکاران نیز، شکر نعمت خدا را نمی کنند بلکه امر و فرمان الهی را

مخالفت کرده و شکر خدا را ترک می کنند. و علت اینکه خداوند صفت کفران و ناسپاسی را در این آیه

به جای سایر اوصاف شیطان قرار داد، این است که مسرفین نعمت خدا را در غیر موردش مصرف می

کنند و ناسپاسی و کفران می ورزند آنچنانکه شیطان کفران نمود.( سید محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفیسر المیزان، ج13، ص112.)

گویا وجه برادری مبذرین و مسرفین با شیطانها این باشد که اسرافکاران و شیطان از نظر سنخیت و

ملازمت مانند دو برادر مهریان هستند که همیشه باهمند و ریشه و اصلشان هم یک پدر و مادر است.