رازداری ، شادابی ، بردباری

« وَ قَالَ ع‏ صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ وَ الِاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُيُوب »

توضیح: 1- « صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ »سینه خردمند مخزن راز اوست.

در روایتی از امام رضا p آمده است مؤمن باید داری سه ویژگی از خداوند متعال و رسول گرامی 3 و امام p داشته باشد ویژگی امام را تحمل شدائد و سختی و نبی اکرم را مدارا می­داند و می­فرماید: « فَالسُّنَةُ مِنْ رَبِّهِ كِتْمَانُ‏ سِرِّهِ‏ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‏ عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى‏ غَيْبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضى‏ مِنْ رَسُول »[1] سنتی از پروردگارش که باید داشته باشد کتمان سر خویش است و خداوند متعال می­فرماید: «خداوند کسی را بر غیبش آگاه نمی­کند مگر رسولانی را که برگزیده است.»[2]

از آنچه گفته شد روشن می­شود:

1.     نشانه عاقل آن است که اسرار خویش را فاش نمی­کند چون فرمود سینه عاقل صندوق سرش هست.

2.     مؤمن دارای شرح صدر است زیرا اگر شرح صدر نباشد امکان تحمل سر در دل نخواهد بود.

3.     راز داری خصلتی الهی است پس باید در تقویت آن کوشید.

4.     اگر کسی اهل و مؤید به تأییدات الهی باشد می­توانند شنونده برخی از اسرار باشند همانگونه که خداوند برخی از اسرار غیب را به رسولانش بیان فرمود.

5.     حفظ سر نشانه کامل شدن عقل و قدرت ایمان است و افشای آن  نشانه کم خردی است لذا در روایات وقتی اوصاف مؤمنان مطرح می­شود می­فرمایند: «مؤمن کسی است که افشای سر نمی کند.»

در روایتی که از نبی اکرم 3 نقل شده فرمود: «خوش به حال عبدی که مذاییع و بُذُر نیست.»

« ليسوا بالمذاييع البذر » مرحوم مولی صالح مازندرانی در شرح اصول کافی می­نویسد: مذاییع جمع مِذیاع - به کسر میم - هست یعنی کسی که سرش را کتمان نمی­کند و بُذُر - به ضم دال و راء- جمع بذور مثل صبر و صبور یا جمع بذیر مثل نذر جمع نذیر است یعنی کسی که سر را افشاء می­کند.[3]

1-    « وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ »گشاده روئی دام دوستی است.

یعنی همانگونه که بوسیله دام می­توان چیزی صید نمود با خوشروئی می­توان در دل مردم جای نمود و آنان را با خویش همراه نمود. قرآن کریم خطاب به نبی اکرم 3 می­فرماید: «اگر خوش اخلاق نبودی و تند خو و سخت دل بودی مردم از دورت پراکنده می­شدند»« وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ‏ »[4] لذا حضرت می­فرماید: «نشانه مؤمن این است که گشاده روست»« الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِي‏ وَجْهِهِ‏ »[5]

2-    « وَ الِاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُيُوب » تحمل و بردباری پوشانده عیب هاست.

یعنی در صورت تحمل و بردباری نمودن، عیبها پنهان می­ماند و در غیر این صورت آشکار خواهد شد و گاهی بعد از اظهار، ندامت و پشمانی به سراغ انسان می­آید لذا باید سعی نمود همان گونه که خداوند ستار العیوب است و عیبهای بندگان را می­پوشاند، بندگان نیز باید عیب پوشی نمایند.

مرحوم ابن میثم می­نویسد: در روایتی دیگر آمده است«المسالمة خباء العيوب»کلمه « خباء» واحد «اخیبه» است خانه­ای که با پشم یا کرُک درست می­شود[6] یعنی مسالمه و آشتی روپوش عیب هاست یعنی در درگیری آبروها ریخته می­شود و عیبهای پنهانی بر ملا می­شود اما اگر به صلح و آشتی بیانجامد عیبها مخفی می­ماند.
. بحارالانوار، ج 72، ص 68.[1]
. سوره جن : 26-27[2]
. مولی صالح مازندرانی، شرح الکافی، الاصول والروضه ، نشرمکتبه الاسلامیه، 1382ق، چاپ اول، ص 126.[3]
. آل عمران : 159[4]
. نهج البلاغه، حکمت :333[5]
.  شرح ابن میثم، ج5 ،ص 241.[6]

نگارنده: حجت الاسلام علی گلایری